De
ruime ijsbaan net buiten het dorp ligt er prachtig bij. De haven voor de deur
is stevig bevroren. Nederland en Groningen zijn voor het eerst deze winter in
de ban van strenge vorst. De schaatsen worden massaal uit het vet gehaald. De
ijspret is begonnen. Tijdens windstille nachten aangegroeid ‘zwartijs’ is de
beste ijssoort, weten schaatsliefhebbers en professionele ‘ijslezers.’ In
Molenrij worden zij op hun wenken bediend. Het ijs in de 1.70 meter diepe haven
en aansluitende vaart oogt zwart. Ideale omstandigheden voor
natuurijsklassiekers als de Noorder Rondritten, een schaatstocht van ruim 150
kilometer door heel Groningen. De elfde en vooralsnog laatste rit vond net als
de Elfstedentocht plaats in 1997 dus het wordt wel weer eens tijd. Het parcours
van de Rondritten leidt helaas net niet langs Molenrij maar dat mag de schaatspret
niet drukken. Over ijslezers gesproken, kun je de staat van natuurijs behalve ‘lezen’
(lees: zien) ook horen? Kun je zwartijs, dubbeltjesijs, boterijs, fondantijs,
gierijs, grasijs, grondijs, glij-ijs, kwalsterijs, naaldijs, paardenijs,
slopijs, sneeuwijs en spiegelijs ook herkennen aan hun geluiden? En zo ja, kun
je die geluiden dan benoemen? Dat hier sprake is van onontgonnen terrein bleek
enige jaren geleden uit een oproep van de Taaladviesdienst van het Genootschap
Onze Taal. Onder de noemer ‘Gaten in de taal’ werd gevraagd naar ijsgeluiden bij
het schaatsen. Met name werd gezocht naar een woord voor de ‘onbestemde klank
onder (of in) een mooie zwarte ijsvloer op wat dieper water.’ De oproep leverde
tientallen suggesties op. Zo werd gewezen op de Groningse uitdrukking Balkenijs of Balken onder het ijs: ijzersterk ijs, alsof er balken onder zitten.
Leuk gevonden maar het zegt niets over het geluid. Zelf vonden wij ‘galmend
ijs’ een aardige omschrijving. Galmijs doet denken aan een galmende c.q.
zingende zaag. Vandaar. De Taaladviesdienst koos echter voor het ook mooie ‘zingend
ijs,’ mits het ijs niet te dun is (dan kraakt het) of te dik (dan verdwijnt de mysterieuze
echo). Wie weet horen wij deze winter het ijs in onze haven nog eens zingend
zagen. Daar hebben we wel oren naar.
Jelle Leenes is schrijver, journalist en publicist.
