Vraag je bijvoorbeeld artsen, notarissen, advocaten, priesters of politiemensen naar hun beroep dan maken zij daar geen geheim van. Maar vraag je zulke functionarissen naar zaken die ze in hun werk zoal tegenkomen dan beroepen zij zich op hun zwijgplicht. Ergo: het beroepsgeheim is niet per definitie hetzelfde als een geheim beroep. Toch zijn er mensen die beide fenomenen combineren en geheim houden. Spionnen, privé detectives, prostituees, undercover journalisten, commando’s en stillen zul je over het een noch over het ander horen. Gevraagd naar hún werk draaien ze er geroutineerd om heen. Een van de opmerkelijkste en tevens onschuldigste combinaties van geheim beroep en beroepsgeheim is het werk van de evaluator, ook bekend onder de namen qualitective of service checker. In goed Nederlands: mystery shopper. Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder met minimaal een mbo-diploma mag deze activiteit praktiseren. Voorwaarde is wel dat je scherp kunt waarnemen, betrouwbaar bent, foutloos Nederlands kan schrijven, in het bezit bent van een computer en internet en dat je het leuk vindt om te winkelen. De verdiensten zijn niet om over naar huis te schrijven (hooguit enige tientallen euro’s per klus) maar wie wil niet eens betaald winkelen of gratis een boodschap doen. Wij vroegen ons af of zulke ‘proefkonijnen’ in onze omgeving wonen. Geen idee. Mystery shoppers mogen contractueel niet uit de school klappen. Toch zijn ze er. Neem alleen al het naar verhouding grote aantal ketensupermarkten in onze gemeente waartoe overigens tot onze grote spijt vanwege haar assortiment nooit ’s lands grootste kruidenier behoorde. De kwaliteit en de service van de lokale supers zijn hoe dan ook vast al eens door (lokale) spookklanten beoordeeld. Volgend jaar opent in de gemeentelijke hoofdplaats Leens trouwens een nieuw winkelcentrum met nog eens twee supermarkten: een full service winkel van Brabantse oorsprong en een Duitse discounter. Helaas ontbreekt hier opnieuw ’s lands grootste kruidenier. Geen AH-erlebnis kortom. De bescheiden shopping mall is mede bedoeld om toeristen te behagen. Wij geven ons bij deze graag op als mystery shoppers voor de winkels in het nieuwe centrum. Het liefst op een proefzondag. Want de vraag waarom in Gods naam nog altijd geen enkele winkel in De Marne op zondag open is (mag), brandt ons al jaren op de lippen. Als wij als mystery guests een einde kunnen maken aan die duistere zaak, zou dat ons zeer plezieren. En met ons de toeristen. Want toeristen hebben een hekel aan dichte deuren. Vooral op zondag. Dat mysterie kunnen we wel alvast onthullen.
Jelle Leenes is schrijver, journalist en publicist.
